Transport drogowy – autostrady

Autostrady to coraz częstszy element polskiego krajobrazu. Wprawdzie psioczymy, że jest ich za mało, że kierowcy nie umieją po nich jeździć, że za drogie. Jednak każdy docenia skrócenie czasu podróży na wakacje o połowę, większe bezpieczeństwo niż na zwykłych drogach i brak fotoradarów. Przyjrzyjmy się autostradom z geograficznego punktu widzenia.

Co to jest autostrada

Nazwa autostrada wzięła się z włoskiego auto (samochód) i strada (droga). Istnieje kilka definicji — encyklopedyczne lub zawarte w kodeksach drogowych każdego państwa. We wszystkich są jednak cechy wspólne:

• droga szybkiego ruchu z ograniczeniem wjazdu dla pieszych i pojazdów powolnych (zaprzęgi, pojazdy rolnicze itp.)
• wysokie parametry techniczne
• dwie jezdnie o minimum dwóch pasach ruchu każda
• jezdnie są trwale odizolowane od siebie — barierkami, pasem zieleni
• inne drogi łączą się w sposób bezkolizyjny za pomocą „ślimaków” i pasów włączających, często również rond na wjazdach i zjazdach

Do tego warto dodać zakaz zatrzymywania się poza pasami awaryjnymi, infrastrukturę (MOPy), punkty poboru opłat i ekrany akustyczne wyciszające hałas lokalnym mieszkańcom.  Autostrady muszą być też oznaczone.

Wady i zalety autostrad w transporcie drogowym

Jak każde rozwiązanie, autostrady mają wady i zalety. W ogólnym rozrachunku występuje więcej plusów, co potwierdza tylko gwałtowny rozwój tego typu dróg na całym świecie.

Transport drogowy towarowy jest zwykle droższy od kolejowego, ale za to bardziej elastyczny („door to door”). Autostrady pozwalają obniżyć koszty i zwiększyć szybkość przejazdu. Podobnie jest przy przejazdach pasażerskich. Kto stał 10 h w polu na bocznicy zimą na pewno to potwierdzi. 🙂

Kolejna kwestia to bezpieczeństwo. Wprawdzie prędkości rozwijane na autostradach są dużo wyższe, ale też nie ma na nich skrzyżowań itp. W zależności od kultury jazdy (np. zostawianie odpowiednich odległości między samochodami, nietamowanie lewego pasa) i stanu dróg ilość wypadków jest różna, ale i tak dużo mniejsza niż na drogach krajowych.

Rozwój autostrad w Europie na przestrzeni lat

Autostrady  ma już ponad 100-letnią historię. Pierwszą tego typu zaczęto budować jeszcze przed pierwszą wojną światową, a ukończono w 1921 roku. Jak można się domyślać, nie była dostępna do ruchu drogowego — służyła berlińskim naukowcom i sportowcom. Przeciętny obywatel Europy mógł pierwszy raz pojechać autostradą we Włoszech w 1924 roku, a Ameryki Północnej w 1925 z Bronksu.

Jak się słusznie domyślasz, pionierem w budowie autostrad był Adolf Hitler. W latach 30-tych zbudował cały system autobanów, likwidując bezrobocie i przygotowując się do wojny. Był to pierwsza kompleksowa siatka dróg, a nie pojedyncze odcinki łączące dwa miasta. Do 1943 roku naziści oddali do użytku prawie 4000 km autostrad. Na chwilę obecną jedynie cztery kraje europejskie mają więcej (Hiszpania, Niemcy, Francja i Włochy)!

Po II wojnie światowej nastąpiła szybka odbudowa, przynajmniej w Europie Zachodniej, uwzględniająca sieć transportową. W bloku wschodnim wciąż królowała kolej. Skutki takiego podejścia były widoczne nawet po upadku ZSRR. W 2002 roku Łotwa, Białoruś, Mołdawia, Macedonia i Albania nie miały ani kilometra autostrad, zaś ich gęstość w pozostałych państwach wahała się od 1,2 km/100 km2 w Czechach po 0,1 km/100 km2 na Ukrainie i w Rosji. Dla porównania Portugalia i Islandia miały 2,4 km/100 km2, a kraje Beneluksu powyżej 4,8 km/100 km2.

I inna statystyka — długość autostrad  w kilometrach w 1999 roku i w XXI wieku:

• USA – 93 500 -> 77 556 (2013 tylko międzystanowe)
• Japonia – 7 300 -> 8050 (2012)
• Francja – 9 400 -> 11 612 (2017)
• Australia – 1 500
• Kanada – 17 800
• Włochy – 6 800 -> 6 943 (2017)
• Niemcy – 11 600 -> 15 306 (2017)
• Polska – 400 -> 1 639 (2017)
• Belgia – 1 800 -> 1 763 (2017)
• Chiny – 0 (1988) -> 12 409 (2012) -> 131 000 (2017)

Europejskie autostrady – opłaty

Wysokie koszty inwestycji i późniejszego utrzymania dróg jakby nie patrzeć używanych publicznie skłoniły wiele państw (lub inwestorów/dzierżawców itp.) do pobierania opłat za przejazd. Przyjęły się dwa systemy uiszczania biletu — w formie odcinkowej na punktach poboru (w tym via toll) i zryczałtowanej opłaty winietowej. Który jest lepszy? Wszystko zależy od ilości kilometrów przejeżdżanych w danym kraju. Dla okazjonalnych i tranzytowych tras lepsze z punktu widzenia kierowców są opłaty odcinkowe, dla regularnego transportu winiety.

Ciekawym przykładem są dwa kraje — Portugalia i Norwegia. W Portugalii możemy zdecydować czy chcemy winietę, czy bilet odcinkowy. Zaś w kraju Wikingów mimo bezpłatnych autostrad lepiej zaopatrzyć się w pewną sumę pieniędzy, ponieważ niektóre drogi dojazdowe są płatne.

Ograniczenia szybkości na autostradach w Europie

Po autostradzie na pewno poruszamy się dużo szybciej niż po zwykłej drodze. Jednak nadal obowiązuje nas ograniczenie prędkości. Wybierając się za granicę, warto sprawdzić limity i uniknąć tłumaczenia się ewentualnym patrolom policji.

Patrząc na mapę Europy, już niektórzy zatrą ręce i pojadą do Niemiec sprawdzić maksymalne osiągi swojego auta. A tu niespodzianka. Wprawdzie oficjalnego limitu nie ma, ale sugerowana szybkość maksymalna to 130 km/h. Jeśli zdarzyłby się nam wypadek przy wyższej prędkości, będziemy współwinni zdarzeniu (niezależnie od okoliczności), a wiele towarzystw ubezpieczeniowych nie będzie chciało wypłacić odszkodowania. To może już lepiej w Polsce – 140 km/h…

W niektórych krajach trzeba dostosować szybkość do pogody lub ukształtowania terenu.  Na ikonografice macie przykład Francji i Litwy.  Do zestawienia dodajmy jeszcze Finlandię (80, 100 lub 120 km/h w zależności od odcinka) i Luksemburg (110 km/h przy deszczu i 130 km/h, jeśli nawierzchnia jest sucha).

Ciekawostki o autostradach

Autostrady oznakowanie

Kraje europejskie mają dość jednolity system oznaczania autostrad. Znaczek przedstawia dwa pasy ruchu z mostem nad nimi. Różnice są głównie w kolorach tła — część używa niebieskiego (m.in. Polska, Białoruś, większość Europy Zachodniej, Norwegia), a część zielonego (Skandynawia oprócz Norwegii, większość Europy Wschodniej i Południowej, Włochy). Jadąc za granicę nieco dalej, zobaczymy podobne znaki np. w Argentynie, Boliwii, Chile, Izraelu czy Pakistanie. Oto przykłady:

Najdłuższe autostrady

Najdłuższe autostrady to drogi kontynentalne i międzykontynentalne. Często są to drogi umowne, biegnące nieprzerwanie przez wiele państw i mające w każdym własną numerację. Należy liczyć się również z tym, że czasem autostradą są tylko z nazwy np. w Australii czy Azji.

• Trasa Panamerykańska (Pan-American Highway, Carretera Panamericana) – Kanada przez obie Ameryki do Ziemii Ognistej – 48 000 km
• Asian Highway — od Japonii, przez Chiny, Indie, Afganistan do Bosforu – 120 557 km
• H1 – autostrada naokoło Australii – 14 500 km
• Autostrada Transsyberyjska — Rosja – 11 000 km w 7 odcinkach
• E40 – łączy Kazachstan z Francją — długość prawie 8 500 km
• Autostrada Transkanadyjska — Kanada – 8 030 km

*w artykule wykorzystałam za zgodą Oponeo.pl ich ikonografiki. Są one chronione prawami autorskimi. Pełny opis infografik można znaleźć pod adresem https://www.oponeo.pl/artykul/autostrady