Matura z geografii 2019 – arkusz i odpowiedzi

Matura z geografii 2019 odbyła się 15 maja 2019 roku o godzinie 09:00. Przystąpiło do niej około 65 tysiące maturzystów. Na napisanie poziomu rozszerzonego mieli 180 minut, czyli standardowe 3 godziny. Maksymalna liczba punktów do uzyskania to 60.

Matura z geografii 2019 – pytania i odpowiedzi

Zadanie 1.

Na mapie oznaczono literami A−D położenie wybranych miejsc na Ziemi.

Zadanie 1.1. (0–1)

Oceń, czy poniższe informacje dotyczące skutków ruchów Ziemi, obserwowanych 22 czerwca w miejscach oznaczonych na mapie literami, są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F ‒ jeśli jest fałszywa.

We wszystkich miejscach oznaczonych na mapie literami A−D Słońce w swojej widomej dobowej wędrówce po sferze niebieskiej znajduje się przynajmniej przez chwilę ponad horyzontem. P F
We wszystkich miejscach oznaczonych na mapie literami A−D dzień trwa dłużej niż noc. P F
Spośród miejsc oznaczonych na mapie literami w miejscu, któremu odpowiada litera A dzień jest najdłuższy, a w miejscu oznaczonym literą D − najkrótszy. P F

Odpowiedź:

P, F, P

Zadanie 1.2. (0–1)

Oblicz, która jest godzina według czasu słonecznego (miejscowego) w Warszawie (52°N;21°E) w chwili, gdy Słońce góruje w miejscu oznaczonym na mapie literą C. Zapisz obliczenia.

Obliczenia: …………………

Godzina: ……………………

Odpowiedź:

21°E + 60°W = 81°
Różnica czasu wynosi 5 godz. 24 min.
12.00 + 5 godz. 24 min. = 17.24
godzina: 17.24

Zadanie 1.3. (0–2)

Na rysunkach oznaczonych numerami 1–3 przedstawiono gnomony i rzucane przez nie cienie w momencie górowania Słońca w dniu 22 czerwca w trzech spośród czterech miejsc oznaczonych na mapie literami. Wszystkie gnomony mają wysokość 1 metra. Okręgi mają promień równy wysokości gnomona. Na każdym rysunku podpisano kierunek północny.
Wpisz pod rysunkami litery oznaczające miejsca na mapie, w których umieszczono gnomony.

Odpowiedź:

1. C, 2. D, 3. B

Zadanie 2. (0–2)

Zadanie wykonaj na podstawie mapy, na której przedstawiono zasolenie powierzchniowych wód oceanu światowego (strona I barwnego materiału źródłowego).

Przedstaw trzy prawidłowości odnoszące się do zróżnicowania zasolenia powierzchniowych wód oceanicznych na świecie.

1…………………………………………………………………..
2…………………………………………………………………..
3…………………………………………………………………..

Odpowiedź:

Wody oceaniczne w wyższych szerokościach geograficznych charakteryzują się mniejszym zasoleniem niż wody w niższych szerokościach geograficznych.
Największym zasoleniem charakteryzują się wody oceaniczne w szerokościach geograficznych zwrotnikowych na obszarach, gdzie zachodzi największe parowanie.
Większość przybrzeżnych wód oceanicznych charakteryzuje się niższym zasoleniem niż otwarte wody oceaniczne.
W strefie przybrzeżnych wód oceanicznych najniższe zasolenie występuje w rejonach ujść rzecznych.

Zadanie 3.

Klimatogramy dla wybranych stacji meteorologicznych oznaczono literami X i Y.

Zadanie 3.1. (0–2)

Na rysunkach oznaczonych numerami 1−3 przedstawiono schematy cyrkulacji powietrza atmosferycznego, charakterystycznej dla wybranych szerokości geograficznych w dniach, w których rozpoczynają się astronomiczne pory roku. Literami X i Y oznaczono położenie stacji meteorologicznych, dla których wykonano klimatogramy.

Podaj nazwę układu barycznego, dla którego są charakterystyczne niskie opady atmosferyczne w stacjach meteorologicznych X i Y.

Wyjaśnij, dlaczego ten układbaryczny nie sprzyja występowaniu opadów.

Układ baryczny: …………………………………………
Wyjaśnienie: ………………………………………………

Odpowiedź:

Układ baryczny: wyż
Przykładowe wyjaśnienie: W zasięgu wyżu dominują zstępujące ruchy mas powietrza, które powodują adiabatyczny wzrost temperatury powietrza, więc nie stwarzają warunków do kondensacji pary wodnej. W konsekwencji nie sprzyja to powstawaniu chmur i opadów atmosferycznych.

Zadanie 3.2. (0–1)

Dokończ zdanie – wybierz i zaznacz odpowiedź A, B albo C oraz jedną z odpowiedzi 1−3.

Na klimatogramach dla stacji X i Y przedstawiono roczny rozkład temperatury powietrza i opadów atmosferycznych charakterystyczny dla klimatu

A. umiarkowanego morskiego,
B. umiarkowanego kontynentalnego,
C. podzwrotnikowego morskiego,

w którego zasięgu oddziaływania warunki termiczne i wilgotnościowe sprzyjają rozwojowi

1. lasów liściastych i mieszanychz dużym udziałem buka, dębui klonu, rosnących przeważnie na glebach brunatnych
2. lasów piniowych oraz zarośli twardolistnych i kolczastych, rosnących na glebach cynamonowych lub terra rosa.
3. traw, wśród których dominują ostnice, turzyce i kostrzewy, rosnące na czarnoziemach.

Odpowiedź:

Zadanie 4. (0–2)

Zadanie wykonaj na podstawie fotografii oznaczonych numerami 1−3, przedstawiających wybrane rodzaje chmur (strona I barwnego materiału źródłowego).

Do każdego opisu w tabeli przyporządkuj nazwę rodzaju chmury, wybraną z podanych poniżej, oraz numer fotografii, na której przedstawiono ten rodzaj chmury.

altocumulus
altostratus
cirrostratus
c irrus cumulus stratus

Odpowiedź:

cumulus 2
cirrus 1

Zadanie 5. (0–1)

Para wodna, zawarta w powietrzu, w określonych warunkach ulega kondensacji, w wyniku czego tworzy chmury, mgły i osady.

Utwórz model przyczynowo-skutkowy, przedstawiający powstawanie chmury typu konwekcyjnego. Wpisz w wyznaczonych miejscach litery, którymi oznaczono odpowiednie sformułowania, wybrane z podanych poniżej.

A. Adiabatyczne rozprężanie powietrza podczas konwekcji.
B. Osiągnięcie temperatury punktu rosy przez powietrze.
C. Spadek wilgotności względnej powietrza.
D. Powstanie chmury typu konwekcyjnego.
E. Spadek temperatury powietrza.
F. Kondensacja pary wodnej.

→ → → → D

Odpowiedź:

A-E-B-F

Zadanie 6. (0−1)

Zadanie wykonaj, korzystając z mapy, na której barwami zaznaczono dorzecze wybranej rzeki (strona I barwnego materiału źródłowego).

Zaznacz literę, którą oznaczono opis ustroju rzeki przedstawionej na mapie.
A. Rzeka nie zamarza w okresie zimowym. W jej zasilaniu największe znaczenie mają opady równomiernie rozłożone w ciągu roku.
B. Podczas surowych zim rzeka zamarza, a w czasie łagodnych zim zlodzenie nie występuje. Dla rzeki są charakterystyczne zarówno wezbrania wiosenne, jak i jesienne niżówki.
C. Rzeka jest zasilana głównie latem i wtedy przepływy wspomagane dopływami osiągają wartości maksymalne. W pozostałych porach roku, zwłaszcza zimą, przepływy są niewielkie.
D. Rzeka jest najsilniej zasilana w okresach późnojesiennym i zimowym, w których występują: pora opadowa oraz największe wezbrania. Stany wód są najniższe podczas lata.

Odpowiedź:

Zadanie 7. (0−1)

Na mapie przedstawiono przestrzenne zróżnicowanie rodzajów wezbrań rzek wraz z okresami ich występowania w Polsce.

Uzupełnij zdanie − wpisz w wyznaczonym miejscu jedno z określeń podanych w nawiasie. Uzasadnij odpowiedź.

Wisła charakteryzuje się ustrojem (prostym / złożonym) ………………………………….
Uzasadnienie:………………………………………………………………………..

Odpowiedź:

złożonym
Przykładowe uzasadnienia:

Wisła ma dwa okresy wezbrań w ciągu roku − wiosenne roztopowe i letnie opadowe.
W górnym biegu Wisły dominują letnie wezbrania opadowe, a w środkowym i dolnym wiosenne wezbrania roztopowe.
Wisła ma ustrój śnieżno-deszczowy: jest zasilana zarówno wodami z topniejącego śniegu, jak też opadami deszczu.

Zadania od 8. do 13. wykonaj, korzystając z barwnej mapy szczegółowej okolic Jeziora Pilchowickiego w Sudetach (strona II barwnego materiału źródłowego).

Zadanie 8. (0–1)

Na obszarze przedstawionym na barwnej mapie szczegółowej zlokalizowano kilka niewielkich elektrowni, np. w polach D3 i G7.
Zaznacz poprawne dokończenie zdania.

Elektrownie przedstawione na mapie wykorzystują takie samo źródło energii jak elektrownie

A. Konin i Pątnów.
B. Jaworzno i Opole.
C. Solina i Żarnowiec.
D. Rybnik i Kozienice.

Odpowiedź:

Zadanie 9. (0–1)

Na zdjęciu wykonanym z parkingu (C5) w stronę przeciwległego brzegu Jeziora. Pilchowickiego przedstawiono pociąg jadący po moście kolejowym (D5) ze stacji Wleń (E2) w kierunku stacji Jeżów Sudecki (I7).

Uzupełnij zdania. Wpisz w wyznaczonych miejscach jedno z określeń podanych w nawiasach, tak aby zdania prawidłowo opisywały przedstawioną na fotografii sytuację.

Podczas wykonywania zdjęcia obiektyw aparatu fotograficznego skierowano na azymut (60°/ 95°) …………….
Odległość w terenie między miejscem wykonania zdjęcia a przedstawionym na nim mostem kolejowym jest (mniejsza / większa) ……… niż 500 m.
Pociąg poruszał się w kierunku oznaczonym literą (A / B) ……………. .

Odpowiedź:

1. 95°
2. większa
3. B

Zadanie 10. (0–1)

Na barwnej mapie szczegółowej zaznaczono odcinek łączący szczyty wybranych wzniesień położonych w polach B5 i D3. Poniżej przedstawiono przewyższony profil terenu wykonany wzdłuż tego odcinka.

Przyporządkuj trzy z wymienionych obiektów geograficznych do wskazanych miejsc na profilu terenu. Wpisz nazwy tych obiektów w odpowiednie miejsca.

rzeka Bóbr
Dwory
Dziki Wąwóz
Iwanica
potok Strzyżówka

Odpowiedź:

Iwanica, Dziki Wąwóz, potok Strzyżówka

Zadanie 11. (0–2)

Oblicz średni spadek strumienia, który wypływa z miejsca położonego pomiędzy górami Brożyna (A4) a Korzec (A5). Przyjmij, że długość w terenie tego strumienia wynosi 2900 m, a jego ujście do rzeki Bóbr jest położone na wysokości 255 m n.p.m. Wynikpodaj w %. Zapisz obliczenia.

Obliczenia:

Średni spadek strumienia …………………… %

Odpowiedź:

Źródło strumienia jest położone na wysokości 400 m n.p.m.
Różnica wysokości między źródłem a ujściem wynosi 145 m (400 − 255 = 145).
x =145 m/ 2900 m x 100%
x = 5%
Średni spadek strumienia 5%

Zadanie 12. (0–1)

Na barwnej mapie szczegółowej zaznaczono czerwony szlak rowerowy z Wlenia (F1) do Radomic (A3). W tabeli opisano trzy charakterystyczne obiekty położone w polach mapy, przez które przebiega ten szlak.

Uzupełnij tabelę. Wpisz obok każdego z opisów oznaczenie właściwego pola mapy, w którym znajduje się dany obiekt.

Odpowiedź:

1. E2
2. C2
3. B3

Zadanie 13. (0–1)

Na barwnej mapie szczegółowej zaznaczono przebieg przekroju geologicznego, przecinającego szczyt góry Gniazdo (C2) i Górę Zamkową (D1), zamieszczonego na stronie III barwnego materiału źródłowego.

Dokończ zdanie – wybierz i zaznacz odpowiedź A albo B oraz jej uzasadnienie spośród odpowiedzi 1–4.

Inwersją rzeźby terenu w stosunku do budowy geologicznej charakteryzuje się

A. góra Gniazdo,
B. Góra Zamkowa,

ponieważ wypukłej formie terenu odpowiada geologiczna struktura

1. antykliny.
2. płyty.
3. synkliny.
4. zrębu.

Odpowiedź:

Zadanie 14. (0–2)

Zadanie wykonaj na podstawie przekroju geologicznego (strona III barwnego materiału źródłowego), przecinającego szczyt góry Gniazdo (C2) i Górę Zamkową (D1). Skałaoznaczona na przekroju geologicznym numerem 10 charakteryzuje się strukturą świadczącą o jej genezie.

Podaj, czy skała oznaczona numerem 10 jest skałą o strukturze jawnokrystalicznej czy skrytokrystalicznej. Wyjaśnij, jak powstaje skała o takiej strukturze.

Struktura …………………………………………………………….

Wyjaśnienie: ………………………………………………………….

Odpowiedź:

Struktura: skrytokrystaliczna
Przykładowe wyjaśnienie:
Jest to skała (bazalt) magmowa wylewna, która powstaje w wyniku zastygania lawy na powierzchni
Ziemi (lub pod powierzchnią na niewielkich głębokościach). W takich warunkach zachodzi
proces szybkiego stygnięcia masy skalnej, uniemożliwiający pełną krystalizację minerałów.

Zadanie 15.

Zadanie wykonaj, korzystając z fotografii A−D przedstawiających obszary o rzeźbie polodowcowej (strona III barwnego materiału źródłowego).

Zadanie 15.1. (0–2)

Uzupełnij tabelę. Wpisz obok każdego z podanych opisów procesów geologicznych nazwę formy ukształtowania powierzchni terenu powstałą w wyniku tego procesu oraz literę oznaczającą fotografię, na której ta forma została przedstawiona. Nazwy form ukształtowania powierzchni wybierz z podanych poniżej.

kocioł polodowcowy
kem
oz
rynna jeziorna

Odpowiedź:

oz D
kem C
kocioł polodowcowy A

Zadanie 15.2. (0–2)

Podaj przykład elementu środowiska przyrodniczego sprzyjającego rozwojowi gospodarczemu regionu, którego fragment przedstawiono na fotografii B, oraz przykład elementu środowiska przyrodniczego, który może utrudniać jego rozwój gospodarczy.
Wyjaśnij, dlaczego dany element środowiska przyrodniczego sprzyja rozwojowi gospodarczemu lub może utrudniać rozwój.

Element środowiska przyrodniczego sprzyjający rozwojowi gospodarczemu: ……………………………………………………………………………
Wyjaśnienie: ……………………………………………………………………………
Element środowiska przyrodniczego utrudniający rozwój gospodarczy: ……………………………………………………………………………
Wyjaśnienie: ……………………………………………………………………………

Odpowiedź:

Element środowiska przyrodniczego sprzyjający rozwojowi gospodarczemu, np.

jeziora
Wyjaśnienie: Sprzyjają rozwojowi turystyki i rekreacji (np. powstają szkółki żeglarskie i baza
noclegowa), co prowadzi do wzrostu zatrudnienia w usługach, a także generuje większe
dochody miejscowej ludności.
lasy
Wyjaśnienie: Sprzyjają turystyce i rekreacji, ponieważ zapewniają czyste powietrze
niezbędne do wypoczynku, a napływ turystów jest jednym z uwarunkowań rozbudowy
infrastruktury w regionie.
gleby
Wyjaśnienie: Gleby brunatne i płowe, rozwinięte miejscami na glinach zwałowych,
sprzyjają uzyskiwaniu wysokich plonów z uprawy roślin, tym samym przynosząc rolnikom
wysokie zyski.

Element środowiska przyrodniczego utrudniający rozwój gospodarczy, np.

jeziora
Wyjaśnienie: Nie sprzyjają rozwojowi rolnictwa, ponieważ ograniczają areał gruntów
ornych. Utrudniają komunikację, ponieważ wydłużają drogi dojazdowe, a także wymuszają
budowę mostów lub przepraw promowych, tym samym zwiększając koszty inwestycji
drogowych lub kolejowych.
lasy
Wyjaśnienie: Lasy objęte ochroną mogą ograniczać lub wykluczać działalność
gospodarczą, np. eksploatację surowców, lokalizowanie zakładów przemysłowych
uciążliwych dla środowiska, intensywną hodowlę zwierząt, a także budowę tras
komunikacyjnych.
gleby
Wyjaśnienie: Niskiej jakości gleby rozwinięte miejscami na piaskach i żwirach (np.
bielicowe) nie sprzyjają rozwojowi rolnictwa, ponieważ − ze względu na małą żyzność −
nie zapewniają wysokich plonów lub wymagają intensywnego nawożenia, co zwiększa
koszty produkcji roślinnej.

Zadanie 15.3. (0–1)

Fotografie A i B zostały wykonane na obszarach dwóch parków narodowych.

Uzupełnij tabelę. Wpisz nazwy parków narodowych, w których wykonano fotografie. Nazwy parków dobierz z podanych.

Bieszczadzki
Gór Stołowych
Karkonoski
Wigierski
Ujścia Warty

Fotografia	Park narodowy
A
B

Odpowiedź:

A. Karkonoski
B. Wigierski

Zadanie 16. (0–2)

W Polsce najwięcej osuwisk występuje w Karpatach (około 95%). Osuwiska były częstym zjawiskiem w 2010 roku. W okresie od maja do czerwca to zjawisko wystąpiło w ponad stugminach województw: małopolskiego, podkarpackiego i śląskiego. Całkowitemu zniszczeniu uległo ponad 500 budynków.

Na podstawie: www.ekologia.pl

Jedną z przyczyn częstego występowania osuwisk w Karpatach jest duże nachylenie stoków, sprzyjające niestabilności gruntu i − w konsekwencji − ruchowi skał w dół stoku.

Przedstaw dwie − inne niż podane powyżej − przyrodnicze przyczyny występowania osuwisk w Karpatach.
1…………………………………………………………………………………………………………………..

2…………………………………………………………………………………………………………………..

Odpowiedź:

Budowa geologiczna (fałdowa) charakteryzująca się obecnością warstw skał osadowych (fliszu − naprzemianlegle ułożonych wodoprzepuszczalnych piaskowców i słabo przepuszczalnych łupków, iłowców i margli).
Ułożenie warstw skalnych zgodne z nachyleniem stoku, sprzyjające ruchowi zwietrzeliny w dół stoku.
Nagromadzenie zwietrzeliny obciążającej zbocza i umożliwiającej osuwanie się materiału skalnego.
Występowanie intensywnych okresowych opadów atmosferycznych (deszczy nawalnych), które powodują nasiąkanie łupków wodą i w nadmierny sposób obciążają grunt.
Podcinanie przez rzeki zboczy dolin, zwłaszcza podczas wysokich stanów wody, doprowadzające do grawitacyjnego osuwania się materiału skalnego.

Zadanie 17.

Zadanie wykonaj na podstawie rysunku przedstawiającego środowisko geograficzne doliny rzecznej i wysoczyzny w Polsce (strona IV barwnego materiału źródłowego).

Zadanie 17.1. (0–1)

Oceń, czy poniższe informacje dotyczące formacji roślinnych lub gleb występujących w wielu dolinach rzecznych i na wysoczyznach w Polsce są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F ‒ jeśli jest fałszywa.

Lasy iglaste rosną zwykle na glebach o niskiej jakości bonitacyjnej, zakwaszonych, z mocno rozwiniętym poziomem wymywania. P F
W lesie łęgowym dominują rośliny kserotermiczne, a wśród drzew najbardziej charakterystycznym gatunkiem jest sosna. P F
Rośliny o najmniejszych wymaganiach glebowych najczęściej uprawia się na obszarach, które dawniej były porośnięte przez grądy. P F

Odpowiedź:

P, F, F

Zadanie 17.2. (0–1)

Wybierz spośród przedstawionych na rysunku dwie gleby o różnej wartości użytkowej i zapisz ich nazwy. Przedstaw związek między wartością użytkową tych gleb a ich rolniczym zagospodarowaniem.
……………………………………………………………………………………………………………………….

Odpowiedź:

Gleby bielicoziemne o niższej klasie bonitacyjnej niż pozostałe gleby są wykorzystywane do uprawy mało wymagających roślin, np. żyta.
Na glebach brunatnoziemnych wyższej jakości niż bielicoziemne uprawia się bardziej wymagające rośliny, np. pszenicę.
Mady mocno nawodnione sprzyjają zakładaniu łąk, a zmeliorowane są wykorzystywane do uprawy bardziej wymagających roślin, np. pszenicy.

Zadanie 18. (0–1)

Na mapie przedstawiono epicentra trzęsień ziemi zarejestrowanych w latach 1963–1998.

Zaznacz dwie prawidłowości odnoszące się do występowania zjawisk sejsmicznych na Ziemi.

A. Obszarami o wysokiej aktywności sejsmicznej są strefy występowania ruchów izostatycznych o genezie związanej z narastaniem i zanikiem pokryw glacjalnych.
B. Na środkowym Atlantyku najwięcej trzęsień ziemi występuje w strefach zderzania się płyt litosfery.
C. Obszar fałdowań alpejskich charakteryzuje się wyższą aktywnością sejsmiczną niż obszary wcześniejszych fałdowań.
D. Zasięg obszarów pensejsmicznych na Ziemi pokrywa się z zasięgiem obszarów subdukcji i obszarów występowania ryftów.
E. Platformy prekambryjskie są obszarami wolnymi od trzęsień ziemi lub o sporadycznymwystępowaniu tych zjawisk.

Odpowiedź:

C., E.

Zadanie 19. (0–2)

Spory o dostęp do wody toczą się m.in. o zasoby wód takich rzek jak Ganges, Tygrys i Eufrat oraz Nil. W sporach uczestniczą państwa położone w dorzeczach tych rzek.

Przyporządkuj rzekom po dwa państwa, które toczą spory o zasoby wodne tych rzek. Państwa dobierz z podanych poniżej i wpisz ich nazwy do tabeli.

Bangladesz
Egipt
Indie
Irak
Jemen
Mozambik
Pakistan
Sudan
Turcja

Rzeka	Państwa uczestniczące w sporach o zasoby wód
Ganges
Nil
Tygrys i Eufrat

Odpowiedź:

Ganges – Bangladesz i Indie
Nil – Egipt i Sudan
Tygrys i Eufrat – Irak i Turcja

Zadanie 20. (0−2)

W tabeli przedstawiono udział (w %) pięciu kontynentów o największej liczbie ludności w rozmieszczeniu wyznawców wybranych religii (wyznań) w 2011 r.

Uzupełnij tabelę. Wpisz nazwy właściwych kontynentów.

Odpowiedź:

Afryka
Ameryka Północna
Europa
Azja

Zadanie 21. (0−2)

Na mapie oznaczono literami A−D wybrane państwa.

Uzupełnij tabelę. Wpisz obok opisu państwa jego nazwę oraz literę, którą to państwo oznaczono na mapie.

Odpowiedź:

Japonia D
Rosja A
Afganistan B

Zadanie 22. (0−1)

Zadanie wykonaj na podstawie wykresu, na którym przedstawiono średnie roczne zmiany (w %) w liczebności ludności miejskiej i wiejskiej w wybranych państwach, prognozowane dla okresu od 2014 r. do 2050 r. (strona IV barwnego materiału źródłowego).

Zaznacz dwa poprawne wnioski odnoszące się do prognozowanych dla lat 2014−2050 i przedstawionych na wykresie zmian w liczebności ludności miejskiej i wiejskiej.

A. Największy średni roczny przyrost liczby ludności miejskiej i wiejskiej nastąpi do 2050 r. w krajach Azji.
B. W Chinach i Indiach jest przewidywany do 2050 r. wzrost udziału ludności miejskiej i spadek udziału ludności wiejskiej.
C. W większości krajów Europy i Ameryki Północnej wystąpi do 2050 r. wzrost liczby mieszkańców wsi i niewielki spadek liczby mieszkańców miast.
D. Spadek liczby ludności zarówno miejskiej, jak i wiejskiej jest prognozowany do 2050 r. w nielicznych krajach świata.
E. Do 2050 r. w krajach Afryki liczących powyżej 50 mln ludności średni roczny przyrost liczby ludności miejskiej będzie mniejszy od wzrostu liczby ludności wiejskiej.

Odpowiedź:

B, D

Zadanie 23. (0−1)

W tabeli przedstawiono strukturę pracujących (w %) według sektorów gospodarki w wybranych krajach.

Uzupełnij tabelę. Wpisz nazwy krajów wybrane z podanych poniżej.

Czechy
Grecja
Holandia
Turcja
Wielka Brytania

Odpowiedź:

Turcja
Czechy
Grecja

Zadanie 24.

Na wykresie przedstawiono wartości współczynnika maskulinizacji dla poszczególnych grup wiekowych w Polsce w 2017 r.

Zadanie 24.1. (0−1)

Podaj główną przyczynę odczytanych wartości współczynnika maskulinizacji ogółem w Polsce w 2017 r. w każdym z poniżej podanych przedziałów wieku spośród zaznaczonych na wykresie.

Najmłodszy przedział wieku:
……………………………………………………………………………………………………………………….
Najstarszy przedział wieku:
……………………………………………………………………………………………………………………….

Odpowiedź:

Najmłodszy przedział wieku
Rodzi się więcej chłopców niż dziewczynek.

Najstarszy przedział wieku
Nadumieralność mężczyzn, do której przyczynia się niezdrowy tryb życia oraz wykonywanie cięższych prac fizycznych przez mężczyzn.

Zadanie 24.2. (0−1)

Podaj główną przyczynę niskich wartości współczynnika maskulinizacji w miastach w Polsce w 2017 r.
……………………………………………………………………………………………………………………….

Odpowiedź:

Niskie wartości współczynnika maskulinizacji w miastach są wynikiem większej migracji kobiet niż mężczyzn ze wsi do miast np. w poszukiwaniu pracy.
Społeczeństwa wielu miast w Polsce starzeją się demograficznie i charakteryzują się dużym udziałem kobiet, które na ogół żyją dłużej niż mężczyźni.
Większa podatność mężczyzn niż kobiet w miastach na choroby cywilizacyjne, np. choroby układu krążenia.

Zadanie 25. (0–2)

Na rysunku oznaczono literą A obszar nasadzeń lasu, a literą B − obszar, na którymzlokalizowano osiedle mieszkaniowe. Ulokowanie nasadzeń lasu i osiedla mieszkaniowegojest zgodne z zasadami zrównoważonego rozwoju.

Uzasadnij, podając po jednym − różnym dla obu obszarów A i B − argumencie, dlaczegonajkorzystniej jest przeprowadzić nasadzenie lasu na obszarze oznaczonym literą A,a osiedle mieszkaniowe zlokalizować na obszarze oznaczonym literą B.

Las:……………………………………………………………………………………………………………………
Osiedle mieszkaniowe:…………………………………………………………………………………………………….

Odpowiedź:

Las

System korzeniowy drzew ogranicza intensywność ruchów masowych, których występowaniu sprzyja duże nachylenie terenu.
Spływ wody powierzchniowej, nawet w terenie o dużym spadku, jest spowalniany przez biomasę i glebę z licznymi kanałami korzeniowymi, co zmniejsza ryzyko wystąpienia powodzi.
Na piaskach polodowcowych występują gleby, których przydatność rolnicza jest niewielka, dlatego można na nich posadzić drzewa, np. iglaste.

Osiedle mieszkaniowe

Teren równinny, położony na stabilnych piaskach polodowcowych, co ułatwia budowanie domów i życie mieszkańców (transport).
Usytuowanie osiedla na obszarze o glebach słabej jakości nie zajmuje obszarów korzystnych dla rozwoju rolnictwa.
Zlokalizowanie osiedla na obszarze, który nie jest zagrożony powodzią, położonym daleko od doliny rzecznej i powyżej terasy zalewowej.

Zadanie 26.

W tabeli przedstawiono informacje o bilansie wybranych surowców energetycznych w Polsce w latach: 2000, 2005, 2010, 2016.

Zadanie 26.1. (0–1)

Do każdego z opisów przyporządkuj odpowiedni surowiec eksploatowany w Polsce. Wpisz jego nazwę do tabeli.

Opis	Surowiec
Wydobycie krajowe prowadzone jest na Niżu Polskim i Podkarpaciu. Pokrywa ono około 20% zapotrzebowania krajowego.
Surowiec wydobywa się głównie na Niżu Polskim oraz z szelfu Morza Bałtyckiego. Krajowe wydobycie wystarcza jedynie na pokrycie kilku procent zapotrzebowania.
Krajowe wydobycie koncentruje się w Sudetach i na Niżu Polskim. Niska kaloryczność surowca powoduje, że jest on przedmiotem handlu międzynarodowego w marginalnym stopniu.

Odpowiedź:

gaz ziemny
ropa naftowa
węgiel brunatny

Zadanie 26.2. (0–1)

Produkcja jednego z surowców energetycznych w 2016 r. zmalała − w porównaniu z początkiem okresu przedstawionego w tabeli − ze względu na zmniejszającą się opłacalność jego wydobycia.

Podaj nazwę tego surowca energetycznego oraz przedstaw przyczynę rosnących kosztów jego wydobycia w Polsce.

Surowiec: ……………………………………………………….
Przyczyna:……………………………………………………….

Odpowiedź:

węgiel kamienny

Przykładowe przyczyny:

Wyczerpywanie się płytko położonych zasobów powoduje konieczność korzystania z coraz głębszych i trudniej dostępnych, a przez to kosztowniejszych w eksploatacji złóż.
Wyczerpywanie się złóż o korzystnym położeniu tektonicznym i mniejszym zagrożeniu metanem grożącym wybuchem.
Koszty eksploatacji węgla podnosi zwiększenie odszkodowań za szkody górnicze wskutek eksploatacji węgla w coraz trudniejszych warunkach geologicznych.

Zadanie 26.3. (0–2)

Wybierz spośród surowców, których bilans przedstawiono w tabeli, dwa surowce o największym udziale w strukturze produkcji energii elektrycznej w Polsce i zapisz ich nazwy. Przedstaw jedną korzyść i jedno zagrożenie, jakie dla Polski wynikają z wysokiego udziału tych surowców w strukturze produkcji energii elektrycznejw naszym kraju.

Surowce: …………………………………………………….. i ……………………………………………………..
Korzyść: ……………………………………………………..
Zagrożenie: …………………………………………………..

Odpowiedź:

węgiel kamienny, węgiel brunatny

Przykładowe korzyści:

Posiadanie własnych zasobów tych surowców zapewnia Polsce bezpieczeństwo energetyczne.
Produkcja energii z własnych surowców nie naraża kraju na koszty związane ze wzrostem cen surowców na rynkach zagranicznych.

Przykładowe zagrożenia:

Produkcja energii elektrycznej na bazie węgli powoduje pogarszanie się jakości powietrza i stwarza zagrożenia zdrowotne ze względu na emisję gazów (CO2, SO2, NO) i pyłów.
Polska ponosi koszty opłat za wysoką emisję CO2 z elektrowni węglowych.
Koszty ponoszone przez energetykę na instalacje odpylania i technologie odsiarczania spalin, a także zagospodarowanie stałych ubocznych produktów spalania.

Zadanie 27. (0–2)

Na rysunkach A−D zaznaczono po cztery państwa zaliczane do głównych producentów oliwek, pszenicy, rzepaku i żyta w Europie. Kolejność wymienionych roślin nie odpowiada kolejności rysunków.

Uzupełnij tabelę. Wpisz obok opisu nazwę odpowiedniej rośliny uprawnej oraz literę oznaczającą rysunek przedstawiający położenie głównych producentów tej rośliny w Europie.

Odpowiedź:

żyto A
oliwki D
rzepak B

Zadanie 28. (0−1)

W tabeli przedstawiono informacje o rolnictwie wybranych państw X, Y i Z.

Dokończ zdanie – wybierz i zaznacz odpowiedź X, Y albo Z oraz jedną z odpowiedzi 1−3.

Największą intensywnością chowu bydła wykazuje się kraj oznaczony literą

X,
Y,
Z,

ponieważ charakteryzuje się

najwyższym pogłowiem bydła (w tys. sztuk).
największym udziałem łąk i pastwisk w powierzchni użytków rolnych (w %).
najwyższą obsadą bydła na 100 ha użytków rolnych (w sztukach).

Odpowiedź:

Zadanie 29.

Zadanie wykonaj na podstawie wykresu, na którym przedstawiono strukturę zasiewów według wielkości gospodarstw indywidualnych w Polsce w 2016 r. (strona IV barwnegomateriału źródłowego).

Zadanie 29.1. (0−1)

Sformułuj zależność między powierzchnią gospodarstw rolnych w Polsce a udziałemzbóż i ziemniaków w strukturze zasiewów tych gospodarstw.
……………………………………………………………………………………………………………………….

Odpowiedź:

Wraz ze wzrostem powierzchni gospodarstw maleje udział zbóż i ziemniaków w strukturze upraw.

Zadanie 29.2. (0−1)

Uzasadnij, dlaczego rośliny przemysłowe mają mniejszy udział w strukturze zasiewów w gospodarstwach o powierzchni 1,01−4,99 ha niż w gospodarstwach o powierzchni przekraczającej 50 ha.
……………………………………………………………………………………………………………………….

Odpowiedź:

Małe gospodarstwa rolne mają charakter samozaopatrzeniowy, dlatego zajmują się głównie uprawą roślin żywieniowych.
Duże gospodarstwa rolne specjalizują się w uprawie roślin o dużym stopniu towarowości, do których należą m.in. rośliny przemysłowe.
Uprawa roślin przemysłowych (o dużym stopniu towarowości) jest opłacalna w większych gospodarstwach rolnych ze względu na kontraktowanie zbiorów z dużych powierzchni dla zakładów przetwórczych i uzyskiwanie dochodów przy dużej skali produkcji (przeciętne koszty stałe spadają wraz ze wzrostem skali produkcji).

Zadanie 30. (0–1)

W tabeli podano wartość importu i eksportu w miliardach złotych wybranych grup towarów w Polsce w 2016 r.

Uzupełnij tabelę. Wpisz w odpowiednich komórkach:
− określenia eksport i import
− wartości 30,3 i 41,8 tak, aby tabela poprawnie obrazowała obroty handlu zagranicznego w mld zł materiałami i artykułami włókienniczymi.

Odpowiedź:

import oraz eksport
41,8 oraz 30,3

Zadanie 31. (0–2)

Na mapie numerami od 1. do 5. oznaczono wybrane województwa Polski.

Poniżej przedstawiono opisy czterech województw spośród oznaczonych numerami na mapie.

Dobierz do opisów właściwe województwa. Wpisz nazwy województw oraz numery, którymi oznaczono województwa na mapie.

A. To województwo ma dość niski na tle kraju wskaźnik urbanizacji. Faza urbanizacji wstępnej stolicy regionu przypadła na okres renesansu. W województwie rozwinął się przemysł cementowy, a w uprawach przeważają rośliny o dużych wymaganiach glebowych. Jest to jeden z nielicznych obszarów upraw chmielu w Polsce.
…………………………………………………………………………. nr na mapie ………………

B. W tym województwie gęstość zaludnienia jest wyraźnie niższa od średniej w Polsce. W ośrodku wojewódzkim znajduje się ważny zakład produkcji włókien chemicznych. W rolnictwie dominują uprawy o niewielkich wymaganiach glebowych, a rozległe kompleksy drzewostanów sosnowych sprzyjają gospodarce leśnej.
…………………………………………………………………………. nr na mapie ………………

C. To województwo ma charakter przemysłowo-rolniczy. Znajdują się tu ośrodki przemysłowe, które wchodziły w skład Centralnego Okręgu Przemysłowego, a po 1989 r. uległy restrukturyzacji. Rozwinięte było hutnictwo żelaza, przemysł metalowy, maszynowy i środków transportu, a obecnie ważną rolę odgrywa eksploatacja surowców skalnych.
…………………………………………………………………………. nr na mapie ………………

D. W tym województwie mieszka duża grupa przedstawicieli mniejszości niemieckiej. W strukturze przemysłu ważną rolę odgrywa przemysł cementowy. Gleby są żyzne i zapewniają wysokie plony pszenicy i buraków cukrowych. To województwo sąsiaduje od wschodu i zachodu z dobrze uprzemysłowionymi regionami.
…………………………………………………………………………. nr na mapie ………………

Odpowiedź:

A. lubelskie 5
B. lubuskie 1
C. świętokrzyskie 4
D. opolskie 2

Zadanie 32. (0−1)

Na mapie wskazano strzałkami cztery wybrane państwa.

Wartość indeksu globalizacji jest wprost proporcjonalna do poziomu integracji gospodarczej, społecznej i politycznej państw. W tabeli przedstawiono wartość indeksu globalizacjiw 2015 r. dla Meksyku oraz dwóch państw spośród czterech wskazanych strzałkami na powyższej mapie.

Uzupełnij tabelę. Wpisz we właściwych wierszach nazwy państw charakteryzujących się podanymi wartościami indeksu globalizacji. Dobierz państwa spośród wskazanych na mapie.

Odpowiedź:

2. Panama
3. Kuba

Zadanie 33.

W tabeli przedstawiono procentowy udział wybranych rodzajów transportu w przewozachpodczas wymiany handlowej Unii Europejskiej z partnerami zewnętrznymi (według wagi przewożonych towarów).

Zadanie 33.1. (0–1)

Przedstaw dwie przyczyny dominacji transportu morskiego w obrocie towarowym Unii Europejskiej z partnerami zewnętrznymi.
1……………………………………………………………………………………………………….
2……………………………………………………………………………………………………….

Odpowiedź:

Położenie na innych kontynentach wielu eksporterów towarów sprowadzanych do UE.
Transport morski umożliwia sprowadzanie do UE surowców i innych towarów masowych (m.in. ropy naftowej z rejonu Zatoki Perskiej, węgla kamiennego z Australii, Kolumbii i RPA).
Transport morski umożliwia sprowadzanie do UE wyrobów przetwórstwa przemysłowego m.in. z Azji Południowo-Wschodniej.
Niektóre kraje UE posiadają duże porty morskie i rozwiniętą żeglugę morską, do czego przyczyniła się m.in. wymiana handlowa z ich dawnymi terytoriami zamorskimi.

Zadanie 33.2. (0–1)

Wyjaśnij, dlaczego występuje zróżnicowanie udziału transportu przesyłowego między importem a eksportem Unii Europejskiej.
1………………………………………………………………………………………………………………………
2………………………………………………………………………………………………………………………

Odpowiedź:

UE jest głównym konsumentem ropy naftowej i gazu ziemnego, które sprowadza rurociągami z obszarów lądowych i szelfu mórz, a własne małe zasoby ograniczają eksport tych surowców transportem przesyłowym.
UE jest wielkim importerem ropy naftowej i gazu ziemnego sprowadzanych m.in. z Rosji, Norwegii i Algierii, a znaczenie transportu przesyłowego w eksporcie innych produktów z UE jest niewielkie.
Kraje UE nie posiadają ropy naftowej i gazu ziemnego w nadmiarze, więc ich eksport poza UE jest minimalny.