Kształt litosfery – dna oceanów

Równina abisalna to najczęściej spotykany typ dna. Są to w miarę płaskie przestrzenie ciągnące się na głębokościach 3000-6000 m pod poziomem morza.

Podmorskimi górami są grzbiety śródoceaniczne. Występują na styku płyt oceanicznych, gdzie magma buduje litosferę. Osiągają długość tysięcy kilometrów i wysokość 2000-4000 m ponad dno. Niekiedy są na tyle wysokie, że tworzą wyspy np. Islandię, Azory, Bermudy. Pomiędzy jednym pasem grzbietów, a drugim tworzy się dolina ryftowa, o głębokości 1600-2000 m i szerokości 30-60 km. Tutaj znajdują się najmłodsze skały na planecie.

Rowy oceaniczne występują na głębokościach poniżej 6000 m, w strefach subdukcji, gdzie płyta oceaniczna chowa się wgłąb Ziemi.. Mają po kilkaset-kilka tysięcy kilometrów długości i tylko 30-140 kilometrów szerokości, więc są bardzo strome.

Łuki wyspowe i góry przybrzeżne powstają niedaleko rowów, gdzie schodząca w strefie subdukcji płyta oceaniczna podważa ku górze płytę oceaniczną (łuki) lub kontynentalną (góry). Oddzielając fragment wód od oceanu łuki tworzą morza marginalne np. wyspy japońskie Morze Japońskie.

Pozostałe elementy jak szelfy i stoki należą już do płyt kontynentalnych. Szelf to tak naprawdę zalana, płytka część wybrzeża o nachyleniu do 8 stopni i głębokości do 200 metrów. Potem przechodzi w stok kontynentalny, zwykle łagodny, o nachyleniu do 15 stopni, ciągnący się na wiele kilometrów, aż do równiny abisalnej. Istnieją również stoki strome o nachyleniach nawet do 40 i więcej stopni. Wtedy szelfy nie występują albo są bardzo wąskie.

Krzywa batygraficzna oceanów By M.Majdecki = Marcin-m38 from polish Wikipedia basing on the en-version (Own work) [Public domain], via Wikimedia Commons