Temperatura w atmosferze – definicje i rekordy temperatury

Temperatura to jedna z wielkości fizycznych, opisująca średnią wielkość energii kinetycznej ruchu i drgań cząsteczek w badanej próbce. Tyle mówi bardzo naukowa i niezbyt przyjazna uczniowi definicja temperatury. Bardziej obrazowo można to opisać jako wielkość ciepła wytwarzanego przez zderzające się ze sobą lub ocierające cząsteczki. Jednak znacznie ciekawsze jest wykorzystanie tego w praktyce oraz rekordy temperatury.

Temperatura – skale i pomiar

Dla przypomnienia temperaturę powietrza mierzy się na wysokości 2 metrów nad gruntem, w cieniu, w miejscu przewiewnym i zadaszonym. Celsjusz przyjął jako zero temperaturę topnienia lodu, zaś Kelwin punkt, gdzie nie ma ruchu cieplnego cząsteczek (-273,2 st. C). I szybki wzór do przeliczania:

 

Skala Kelwina jest przyjęta w układzie SI i używana głównie w nauce i procesach technologicznych.

Nie zapominajmy także o panu Fahrenheicie, którego skalę nadal używa się w Stanach, Bahamach, Kajmanach i Belize:

czyli lądując w Chicago i słysząc o 30 stopniach, powinniśmy raczej założyć sweter (-1,11 st. C) niż bikini.

Stąd łatwo obliczyć, że np.:

• zero bezwzględne to 0 K, ale -273,15 °C oraz -459,67 °F
• zero Fahrenheita to 255,37 K oraz -17,78 °C
• punkt zamarzania wody to 273,15 K oraz 32 °F
• standardowa temperatura ciała człowieka to 309,8 K; 36,6 °C oraz 98,2 °F
• woda wrze w 373,15 K oraz 212 °F

Rekordy temperatury dodatnie

Zacznijmy od przyjemniejszych rekordów, czyli tych cieplejszych. Bierzemy pod uwagę te zmierzone oficjalnie.

• najwyższa temperatura powietrza normalny pomiar
  • Al – Zazizijja w Libii – 57,8 st.C – 1922 (źródło)
  • Dolina Śmierci w USA – 56,7 st.C – 1913
• najwyższa temperatura powietrza przy gruncie – Pustynia Lut w Iranie – 70 st.C – 2005
• najwyższa temperatura powietrza w Europie – Ateny w Grecji – 48 st.C – 1977
• najwyższa temperatura powietrza na biegunach – stacja koło jeziora Vanda, Antarktyda – 15 st.C – 1974 (nieoficjalnie 17,5 st.C w 2015 roku)
• najwyższa temperatura powietrza w Polsce – Prószkowo, woj. opolskie – 40,2 st.c – 1921
• najgorętsze dni w Polsce – 19.08.1892, 29.07. i 12.08.1921, (źródło)
• najszybszy wzrost temperatury – Spearfish w USA – z -20 do +7 w dwie minuty – 1943. Skok spowodowany był wiatrem chinook. Najpierw temperatura gwałtownie wzrosła, aby po pół godzinie znów spaść do pierwotnego poziomu. Łączna różnica wyniosła 32 stopnie. Tutaj szerszy opis.
• najcieplejszy rok – 2016. W wielu krajach pobito rekordy temperatur już w pierwszym półroczu, a ogólna średnia temperatura była najwyższa od 1880 roku. Więcej informacji i wideo na stronie NASA.

Rekordy temperatury ujemne

A teraz te rekordy, od których można dostać gęsiej skórki.

• najniższa temperatura powietrza – Stacja Wostok na Antarktydzie – -89,2 st.C – 1983
• najniższa temperatura powietrza w Europie – wieś Ust-Szczugier w Rosji – -58,1 st.C – 1978
• najniższa temperatura powietrza w Afryce – Ifran w Maroku – -23,9 st.C – 1935
• najniższa temperatura powietrza w Polsce – Siedlce, woj. mazowieckie – -41 st.C – 1940
• najchłodniejsze dni w Polsce – 02.01.1888, 10-11.02.1929, 28.02.1963,
• najszybszy spadek temperatury – Browning w USA – od +7 do -49 w dobę – 1916