Próbna matura z geografii 2014 poziom rozszerzony – arkusz i odpowiedzi

Próbna matura z geografii 2014 poziom rozszerzony odbyła się w grudniu 2014 roku. Na napisanie poziomu rozszerzonego maturzyści mieli 180 minut, czyli standardowe 3 godziny. Maksymalna liczba punktów do uzyskania to 60.

Próbna matura z geografii 2014 poziom rozszerzony — pytania i odpowiedzi

Zadania od 1. do 8. rozwiąż, korzystając z barwnej mapy Śnieżnickiego Parku Krajobrazowego, położonego w Sudetach.(MAPA)

Zadanie 1. (0–1)

Na fotografii przedstawiono stok Czarnej Góry (E2) z narciarskimi trasami zjazdowymi.

Zaznacz nazwę szczytu, z którego wykonano powyższe zdjęcie.
A. Smrekowiec (E4)
B. Przednia (C2)
C. Stroma (G4)
D. Rudka (G2)

Odpowiedź :

Zadanie 2. (0–1)

Podaj:
– cechę środowiska przyrodniczego, która sprzyja lokalizacji narciarskich tras zjazdowych na stokach Czarnej Góry
– skutek dla środowiska przyrodniczego, który może wynikać z tworzenia tras narciarskich na stokach Czarnej Góry.

Cecha środowiska przyrodniczego
……………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………….
Skutek dla środowiska przyrodniczego
……………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………….

Odpowiedź :

Cecha środowiska przyrodniczego:
– występowanie stoków o ekspozycji północno-wschodniej
– duży spadek stoków na większości tras
– występowanie stoków o zróżnicowanym nachyleniu.

Skutek dla środowiska przyrodniczego:
– zwiększenie erozji na stokach
– zmniejszenie powierzchni lasów

Zadanie 3. (0–2)

Oblicz średni spadek wyciągu krzesełkowego na stoku Czarnej Góry, jeżeli górna stacja wyciągu znajduje się na wysokości 1170 m n.p.m., a dolna na wysokości 810 m n.p.m.
Zapisz obliczenia. Wynik podaj w promilach.

Obliczenia

Odpowiedź …………………………

Odpowiedź :

Pomiar długości wyciągu na mapie: 2,3 cm (tolerancja pomiaru +/-2 mm)
Obliczenie różnicy wysokości: 1170 m n.p.m. – 810 m n.p.m. = 360 m
Obliczenie długości wyciągu w terenie:
1 cm ― 0,5 km
2,3 cm ― x km
x = 2,3 cm • 0,5 km 1 cm = 1,15 km = 1150 m
Spadek wyciągu (S)
S = 1316500 mm • 1000‰ = 313‰

Zadanie 4. (0–2)

Przedstaw trzy przykłady wpływu środowiska przyrodniczego na działalność człowieka na obszarze objętym mapą.
1.
……………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………….
2.
……………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………….
3.
……………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………….

Odpowiedź :

– dna dolin rzecznych wykorzystano dla osadnictwa i rolnictwa
– wzdłuż dolin rzecznych, np. Kleśnicy, Morawki, zbudowano większość dróg
– na stokach wzniesień, takich jak Czarna Góra, Zawada i Stromy, utworzono wyciągi i nartostrady
– występowanie surowców przyczyniło się do powstania kopalń i kamieniołomów
– walory środowiska przyrodniczego (urozmaicona rzeźba terenu, występowanie lasów, skałek) przyczyniają się do rozwoju turystyki, np. utworzono szlaki turystyczne, punkty widokowe, wybudowano hotele
– obecność lasów umożliwiła rozwój leśnictwa (wyręby lasu i nasadzenia zrębów leśnych).

Zadanie 5. (0–1)

Zaznacz poprawne dokończenie zdań 1. i 2.

1. Wejście do Jaskini Niedźwiedziej (G3/4) znajduje się na wysokości około
A. 800 m n.p.m.
B. 1200 m n.p.m.

2. Dział wodny między zlewniami Kleśnicy i Morawki przebiega
A. wzdłuż grzbietu wzniesień Zawada i Stromy (J3).
B. wzdłuż grzbietu masywu Młyńsko (H3).

Odpowiedź :

1. A
2. B

Materiał źródłowy do zadań 6.–7.
Na rysunku przedstawiono profil topograficzny wykonany wzdłuż równoleżnika przechodzącego przez niższy szczyt masywu Młyńsko (H3), na odcinku od 16°50′E do 16°55′E. Profil wymaga uzupełnienia.

Zadanie 6. (0–1)

Wpisz w puste pola na rysunku numery, którymi oznaczono trzy obiekty wybrane z podanych poniżej.

1. Sztolnia
2. Muzeum Ziemi
3. Przystanek autobusowy w Kletnie
4. Szlak rowerowo-narciarski na wschodnim stoku Młyńska

Odpowiedź :

Zadanie 7. (0–1)

Zaznacz literę (A–D), którą oznaczono rysunek przedstawiający brakujący fragment profilu.

Odpowiedź :

Zadanie 8. (0–1)

Wskaż i uzasadnij, która z dwóch miejscowości: Sienna czy Kletno, jest bardziej atrakcyjna pod względem turystycznym. W uzasadnieniu podaj dwa argumenty.

Miejscowość ………………………………………

Uzasadnienie:
1.
……………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………….
2.
……………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………….

Odpowiedź :

Miejscowość Sienna

Uzasadnienie:
– w Siennej znajdują się wyciągi narciarskie i nartostrady, których nie ma w Kletnie
– Sienna, położona przy drodze wojewódzkiej, ma korzystniejsze położenie komunikacyjne niż Kletno
– w pobliżu miejscowości Sienna znajduje się więcej szlaków turystycznych
– w Siennej znajduje się więcej hoteli
– w Siennej znajduje się więcej obiektów zabytkowych.

Miejscowość Kletno

Uzasadnienie:
– w Kletnie jest więcej obiektów agroturystycznych
– Kletno ma bardziej ustronne położenie, sprzyjające spokojnemu wypoczynkowi
– atrakcją Kletna jest Muzeum Ziemi, a w Siennej nie ma muzeum
– tylko w Kletnie znajduje się jaskinia udostępniona do zwiedzania.

Zadanie 9. (0–2)

W obserwatorium astronomicznym zmierzono wysokość górowania Słońca w pierwszym dniu jednej z astronomicznych pór roku. Wynik przeprowadzonego pomiaru przedstawiono na rysunku.

Oblicz szerokość geograficzną obserwatorium, w którym zmierzono wysokość górowania Słońca. Zapisz obliczenia.

Obliczenia

Szerokość geograficzna ………………………………………

Odpowiedź :

Obliczenia szerokości geograficznej obserwatorium astronomicznego
72°30′ = 90° – φ + 23°26′
φ = 90° – 72°30′ + 23°26′
φ = 40°56’N

Uznawane są również wartości deklinacji: 23°27′, 23,5°

Zadania 10.–11. rozwiąż na podstawie barwnej mapy, na której przedstawiono średnią roczną amplitudę temperatury powietrza na Ziemi (strona II barwnego materiału źródłowego).

Zadanie 10. (0–1)

Sformułuj dwie prawidłowości dotyczące rozkładu średniej rocznej amplitudy temperatury powietrza na Ziemi.
1.
……………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………….
2.
……………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………….

Odpowiedź :

– Im większa rozciągłość równoleżnikowa kontynentu, tym większa średnia roczna amplituda temperatury powietrza na tym kontynencie.
– W wyższych szerokościach geograficznych średnie roczne amplitudy temperatury powietrza są większe niż w niższych szerokościach.
– Na oceanach średnie roczne amplitudy temperatury powietrza są mniejsze niż na lądach.
– Ciepłe prądy morskie wpływają na obniżenie wartości średnich rocznych amplitud temperatury powietrza.
– W obszarach położonych wewnątrz kontynentów średnie roczne amplitudy temperatury powietrza są większe niż na wybrzeżach.

Zadanie 11. (0–2)

Wyjaśnij, uwzględniając związek przyczynowo-skutkowy, dlaczego na obszarze oznaczonym na mapie literą X średnia roczna amplituda temperatury powietrza jest mniejsza niż na obszarze Y, choć oba obszary położone są w tych samych szerokościach geograficznych.
……………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………….

Odpowiedź :

Na obszarze X średnia roczna amplituda temperatury powietrza jest mniejsza niż na obszarze Y, gdyż;
– obszar X położony jest na mniejszym kontynencie, co skutkuje mniejszym stopniem kontynentalizmu.
– na obszarze Y silniej oddziałuje zwarty kontynent, intensywniej nagrzewający się latem a zimą silnie wychładzający się, co powoduje duże roczne amplitudy temperatury powietrza.

Zadanie 12. (0–2)

Na mapie Ameryki Północnej numerami od 1. do 5. oznaczono wybrane stacje meteorologiczne.

W tabeli podano dane klimatyczne dla czterech stacji meteorologicznych wybranych spośród oznaczonych numerami na mapie Ameryki Północnej.

Przyporządkuj do danych klimatycznych przedstawionych w tabeli stacje meteorologiczne, dobierając je spośród zaznaczonych na mapie. Wpisz do tabeli numery, którymi oznaczono stacje na mapie.

Odpowiedź :

4
3
2
1

Zadanie 13. (0–1)

Poniższy klimatogram został sporządzony dla miejscowości Quibdo (5º41′N; 76º39′W), położonej niedaleko wybrzeża Pacyfiku w zachodniej części Kolumbii.

Zaznacz poprawne dokończenie zdania.
Największy wpływ na rozkład i sumę rocznych opadów atmosferycznych na stacji meteorologicznej w Quibdo ma

A. napływ zwrotnikowych mas powietrza znad południowego Pacyfiku.
B. utrzymywanie się wyżu zwrotnikowego z centrum nad południowym Pacyfikiem.
C. częste występowanie cyklonów tropikalnych na wybrzeżu pacyficznym Kolumbii.
D. działanie międzyzwrotnikowej strefy zbieżności, wzdłuż której zachodzi wstępujący ruch mas powietrza.

Odpowiedź :

Zadania 14.–16. rozwiąż na podstawie barwnej mapy, na której przedstawiono ujście Gangesu i Brahmaputry (strona II barwnego materiału źródłowego).

Zadanie 14. (0–1)

Oceń prawdziwość poniższych informacji dotyczących Bangladeszu. Wpisz znak X w odpowiednie komórki tabeli.

Informacja		Prawda	Fałsz
1.	W Bangladeszu są dogodne warunki do rozwoju energetyki wodnej ze względu na duży spadek wielkich rzek.
2.	Większość obszaru południowej części Bangladeszu zajmują gleby astrefowe.
3.	W północnej części Bangladeszu występują lasy namorzynowe.

Odpowiedź :

1. F
2. P
3. F

Zadanie 15. (0–2)

Podaj po dwie cechy środowiska przyrodniczego Bangladeszu, które w tym kraju:

– sprzyjają rozwojowi rolnictwa
1. ……………………………………………………………………………………………………………………….
2. ……………………………………………………………………………………………………………………….
– utrudniają rozwój rolnictwa
1. ……………………………………………………………………………………………………………………….
2. ……………………………………………………………………………………………………………………….

Odpowiedź :

Cechy sprzyjające rozwojowi rolnictwa

– równinny teren
– występowanie nizin
– dobrze rozwinięty system wód powierzchniowych
– duże opady monsunowe
– występowanie żyznych mad rzecznych.

Cechy utrudniające rozwój rolnictwa

– występowanie powodzi
– występowanie obszarów bagiennych
– występowanie cyklonów tropikalnych.

Zadanie 16. (0–2)

Na wykresach przedstawiono rozkład opadów atmosferycznych w ciągu roku w miejscowościach Czerrapundżi i Guwahati.

Wyjaśnij, dlaczego Czerrapundżi i Guwahati różnią się wielkością rocznej sumy opadów atmosferycznych. Przedstaw dwa argumenty.
1.
……………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………….
2.
……………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………….

Odpowiedź :

– Czerrapundżi położone jest na stokach wzniesień zwróconych w kierunku, z którego wraz z monsunem letnim napływają masy wilgotnego powietrza znad oceanu, co wpływa na zwiększenie ilości opadów atmosferycznych w tej miejscowości. Guwahati zaś położone jest po przeciwnej stronie wzniesień (czyli w cieniu opadowym).

– Czerrapundżi położone jest wyżej nad poziomem morza niż Guwahati, a wraz ze wzrostem wysokości wzrasta suma opadów atmosferycznych.

Zadanie 17. (0–1)

Na mapie przedstawiono średni roczny bilans wodny w wybranych regionach hydrograficznych Polski.

Przyporządkuj do każdego z opisów bilansu wodnego region, do którego dany opis się odnosi. Wpisz do tabeli obok każdego opisu literę, którą oznaczono region na mapie.

Opis bilansu wodnego		Region
1.	Odpływ, który jest mniejszy od parowania, ograniczany jest występowaniem licznych szczelin wykształconych w skałach węglanowych i ułatwiających migrację wody opadowej w głąb podłoża.
2.	Duże nachylenie terenu decyduje o wysokim odpływie wody, który w tym regionie przeważa nad parowaniem.
3.	Bardzo małe ilości parującej i odpływającej wody mają związek z położeniem tego regionu w cieniu opadowym wzgórz morenowych.

Odpowiedź :

1. C
2. D
3. B

Zadanie 18. (0–2)

Na wykresach przedstawiono zmienność przepływów wody trzech rzek: Gangesu, Kongo i Wołgi.

Podaj numer wykresu, na którym przedstawiono przepływy Wołgi. Wyjaśnij występowanie wezbrań i niżówek w tej rzece w ciągu roku.

Numer wykresu ………

Wyjaśnienie
……………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………….

Odpowiedź :

Numer wykresu: 2.

Wyjaśnienie, np.:
Wysokie przepływy występują w okresie wiosennym w związku z intensywnym topnieniem pokrywy śnieżnej, niskie przepływy letnie są związane z intensywnym parowaniem (lub: niskie przepływy zimowe związane są z retencją śnieżną w klimacie kontynentalnym).

Zadania 19.–20. wykonaj na podstawie barwnej mapy, na której przedstawiono budowę geologiczną Europy (strona III barwnego materiału źródłowego).

Zadanie 19. (0–1)

Oceń prawdziwość poniższych informacji. Wstaw znak X w odpowiednie komórki tabeli.

Informacja		Prawda	Fałsz
1.	Struktury fałdowe południowej Europy powstały wcześniej niż struktury geologiczne północnej części kontynentu.
2.	Skały masywu prekambryjskiego, tworzącego znaczną część Skandynawii, występują także pod skałami osadowymi platformy wschodnioeuropejskiej.
3.	Większość obszaru Polski przykryta jest pokrywą skał osadowych, zalegających we wschodniej części kraju na prekambryjskim trzonie krystalicznym.

Odpowiedź :

1. F
2. P
3. P

Zadanie 20. (0–1)

Zaznacz poprawne dokończenie zdania.

W części Europy objętej najmłodszym fałdowaniem nie występują
A. rowy tektoniczne.
B. strefy ryftowe.
C. obszary sejsmiczne.
D. zapadliska śródgórskie.

Odpowiedź :

Zadanie 21. (0–1)

Na wykresie przedstawiono rozkład głębokości ognisk trzęsień ziemi na jednym z kontynentów.

Zaznacz poprawne dokończenie zdania.
Przedstawione na wykresie zróżnicowanie głębokości ognisk trzęsień ziemi jest konsekwencją
A. kolizji dwóch płyt kontynentalnych.
B. odsuwania się płyty oceanicznej od kontynentalnej.
C. podsuwania się płyty oceanicznej pod kontynentalną.
D. poziomego przesuwania się płyt kontynentalnych względem siebie.

Odpowiedź :

Materiał źródłowy do zadań 22.–23.

Na rysunku przedstawiono przebieg Pradoliny Warszawsko-Berlińskiej na tle współczesnej sieci rzecznej oraz zasięg jednego z lądolodów w okresie plejstocenu.

Zadanie 22. (0–1)

Wykaż związek między współczesnym układem sieci rzecznej regionu przedstawionego na rysunku a przebiegiem Pradoliny Warszawsko-Berlińskiej.
……………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………….

Odpowiedź :

– Współczesne rzeki, gdy wpływają na obszar pradoliny, zmieniają swój bieg na zbliżony do równoleżnikowego, np. Wisła, Bzura.
– Pradolina Warszawsko-Berlińska wymusza koncentrację lokalnej sieci rzecznej, takiej jak dopływy Wisły i Bzury.

Zadanie 23. (0–2)

Wyjaśnij, w jaki sposób na obszarze nizin Polski w plejstocenie powstawały pradoliny. Uwzględnij dwie przyczyny.
……………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………….

Odpowiedź :

Wody fluwioglacjalne łączyły się z wodami spływającymi z południa i razem płynęły wzdłuż czoła lądolodu, żłobiąc równoległą do niego szeroką dolinę.

Zadania 24.–25. rozwiąż na podstawie poniższej mapy oraz barwnych fotografii, na których przedstawiono wybrane zbiorowiska roślinne występujące w Polsce (strona III barwnego materiału źródłowego).

Na mapie zaznaczono granicę zasięgu jednego z gatunków drzew rosnących w Polsce. Literami (A–D) oznaczono charakterystyczne obszary występowania wybranych zbiorowisk roślinnych.

Zadanie 24. (0–1)

Uzupełnij poniższe zdanie.
Na mapie przedstawiono zasięg występowania …………. – drzewa, które dominuje w zbiorowisku roślinnym przedstawionym na fotografii oznaczonej numerem …………. .

Odpowiedź :

– buka
– 1

Zadanie 25. (0–1)

Przyporządkuj do każdego z przedstawionych na fotografiach (1.–3.) zbiorowisk roślinnych charakterystyczne dla niego obszary występowania, które oznaczono na mapie literami A–D. Wpisz przy numerze fotografii właściwą literę dobraną z mapy.

Fotografia 1. …………. Fotografia 2. …………. Fotografia 3. ………….

Odpowiedź :

Fotografia 1. B Fotografia 2. A Fotografia 3. D

Zadania 26.–29. rozwiąż na podstawie barwnej mapy, na której przedstawiono gęstość zaludnienia na Ziemi (strona IV barwnego materiału źródłowego).

Zadanie 26. (0–1)

Wyjaśnij, dlaczego na obszarach oznaczonych na mapie literą A duża wysokość nad poziomem morza jest czynnikiem sprzyjającym zaludnieniu tych obszarów.
……………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………….

Odpowiedź :

Na obszarach zaznaczonych na mapie literą A duża wysokość nad poziomem morza jest czynnikiem sprzyjającym zaludnieniu, gdyż
– w szerokościach okołorównikowych na obszarach wyżej wyniesionych nad poziomem morza niższe temperatury powietrza zapewniają większy komfort klimatyczny dla ludności.
– w szerokościach okołorównikowych wyższe wyniesienie terenu nad poziomem morza ogranicza rozwój chorób tropikalnych.

Zadanie 27. (0–1)

Zaznacz czynnik, który ma największy wpływ na gęstość zaludnienia obszarów wskazanych na mapie literą B.

A. Żyzne gleby.
B. Zasoby surowców.
C. Mała odległość od oceanu.
D. Gorący klimat o cechach morskich.

Odpowiedź :

Zadanie 28. (0–1)

Uzupełnij zdania (1.–2.). Wpisz w każdym z nich nazwę jednego z obszarów, na którym podany czynnik decyduje o gęstości zaludnienia. Nazwy obszarów dobierz z podanych poniżej.

Jawa
Tybet
południowo-zachodnie wybrzeże Morza Śródziemnego
Wielki Basen Artezyjski
delta Nigru

1. Wysokość nad poziomem morza decyduje o małej gęstości zaludnienia (poniżej 10 osób/1 km2 na obszarze
……………………………………………………………………………………………………………………….
2. Warunki klimatyczne są najważniejszym czynnikiem decydującym o dużej gęstości zaludnienia (powyżej 100 osób/1 km2 ) na obszarze
……………………………………………………………………………………………………………………….

Odpowiedź :

1. Tybetu
2. południowo-zachodniego wybrzeża Morza Śródziemnego

Zadanie 29. (0–2)

Na podstawie mapy sformułuj trzy wnioski dotyczące zróżnicowania gęstości zaludnienia na obszarze Azji.

1. ……………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………….
2. ……………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………….
3. ……………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………….

Odpowiedź :

– Obszary położone wewnątrz kontynentu są najsłabiej zaludnione.
– Obszary północne i środkowe kontynentu są słabiej zaludnione niż obszary w pozostałej części kontynentu.
– Największa gęstość zaludnienia występuje na obszarach w klimacie monsunowym.
– Obszary górskie i wyżynne Azji są najsłabiej zaludnione.
– Gęstość zaludnienia w dolinach rzek jest większa niż na obszarach oddalonych od dolin.

Materiał źródłowy do zadań 30.–32.

Zadanie 30. (0–1)

Dokończ zdanie – wybierz i zaznacz odpowiedź A albo B oraz jej uzasadnienie spośród odpowiedzi 1–3.
Społeczeństwo Nigru znajduje się

Odpowiedź :

B. 2

Zadanie 31. (0–1)

Na podstawie wykresów podaj trzy demograficzne różnice pomiędzy Polską i Nigrem.
1. ……………………………………………………………………………………………………………………….
2. ……………………………………………………………………………………………………………………….
3. ……………………………………………………………………………………………………………………….

Odpowiedź :

– Liczba ludności Polski jest większa od liczby ludności Nigru.
– Społeczeństwo Polski jest starsze demograficznie od społeczeństwa Nigru.
– W Polsce dominuje populacja w wieku produkcyjnym, a w Nigrze – w wieku przedprodukcyjnym.
– W Polsce średnia długość życia ludzi jest większa niż w Nigrze.
– W Polsce jest mniejszy niż w Nigrze udział ludności w wieku przedprodukcyjnym, a większy udział ludności w wieku poprodukcyjnym.
– W Polsce jest większy współczynnik feminizacji niż w Nigrze.

Zadanie 32. (0–2)

Podaj po dwa przykłady działań w zakresie polityki demograficznej Polski i Nigru, które powinny być podejmowane w celu uzyskania znaczącej zmiany udziału ludności w wieku przedprodukcyjnym w ogólnej liczbie ludności tych krajów.

Polska
1. ……………………………………………………………………………………………………………………….
2. ……………………………………………………………………………………………………………………….
Niger
1. ……………………………………………………………………………………………………………………….
2. ……………………………………………………………………………………………………………………….

Odpowiedź :

Polska
– wprowadzenie systemu podatkowego preferującego rodziny wielodzietne
– uelastycznienie czasu pracy dla matek wychowujących dzieci
– rozbudowa infrastruktury wspierającej rodziny z dziećmi (żłobki, przedszkola)
– prowadzenie polityki mieszkaniowej pozwalającej zwiększyć dostępność mieszkań dla młodych małżeństw, np. poprzez tańsze kredyty.

Niger
– podnoszenie poziomu wykształcenia ludności
– upowszechnianie metod planowania rodziny
– propagowanie zmian stereotypów kulturowych.

Zadanie 33. (0–2)

Na mapie oznaczono literami A, B, C wybrane regiony świata.

Uszereguj oznaczone regiony według podanych kryteriów. Wpisz w puste pola litery odpowiadające regionom na mapie.
Kryteria:
– intensywność wietrzenia chemicznego

– żyzność gleb

– wielkość plonów uprawianych zbóż

Odpowiedź :

C → A → B
C → A → B
A → C → B

Materiał źródłowy do zadań 34.–35.
W tabeli przedstawiono liczbę pracujących oraz ich udział w całkowitej liczbie ludności Polski w latach 1950–2011.

Zadanie 34. (0–1)

Podane poniżej informacje dotyczące udziału pracujących w całej populacji Polski przyporządkuj do lat, do których się one odnoszą. Wstaw znak X w odpowiednie komórki tabeli.

Informacje		1950	1960	1980	2011
1.	Udział osób pracujących był wynikiem bezrobocia oraz starzenia się populacji, co skutkowało przejściem w wiek poprodukcyjny dużej grupy ludności.
2.	Udział osób pracujących był wynikiem dużej liczby osób w wieku produkcyjnym na skutek wysokiego przyrostu naturalnego, który zaznaczył się ponad 20 lat wcześniej.

Odpowiedź :

2011
1980

Zadanie 35. (0–1)

Podaj rok, w którym udział pracujących w całkowitej liczbie ludności Polski był najbardziej korzystny dla gospodarki. Uzasadnij odpowiedź.
Rok …………………………
Uzasadnienie
……………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………….

Odpowiedź :

Rok 1980.

Uzasadnienie
W tym roku udział zatrudnionych w ogóle ludności był najwyższy, co przekładało się na największe wpływy do budżetu państwa.

Zadanie 36. (0–1)

W tabeli przedstawiono strukturę zatrudnienia według działów gospodarki w Polsce w 1992 roku.
W prawej kolumnie tabeli przy każdym sektorze gospodarki wpisz znak „+”, jeśli lata 1992–2013 r. charakteryzują się tendencją wzrostową udziału danego sektora w zatrudnieniu, albo znak „–”, jeśli charakteryzują się tendencją spadkową.

Odpowiedź :

Zadanie 37. (0–2)

Podaj trzy przyczyny zmian w strukturze zatrudnienia ludności Polski, które zachodzą od 1992 roku.
1. ……………………………………………………………………………………………………………………….
2. ……………………………………………………………………………………………………………………….
3. ……………………………………………………………………………………………………………………….

Odpowiedź :

– Mechanizacja pracy w rolnictwie, która ograniczyła liczbę pracowników w rolnictwie.
– Likwidacja Państwowych Gospodarstw Rolnych rozpoczęta w latach 90., która przyczyniła się do spadku zatrudnienia w rolnictwie.
– Scalanie drobnych gospodarstw rolnych w większe, co prowadzi do spadku zatrudnienia w rolnictwie.
– Pojawienie się wielu prywatnych przedsiębiorstw, które rozpoczęły działalność usługową w latach 90., i wzrost zatrudnienia w usługach.
– Unowocześnienie produkcji przemysłowej, co prowadziło do spadku zatrudnienia w sektorze przemysłowym.
– Zamykanie dużych, nierentownych, państwowych zakładów przemysłowych, co było przyczyną spadku zatrudnienia w przemyśle.
– Wzbogacenie się części społeczeństwa, co skutkowało wzrostem popytu na usługi wzrostem zatrudnienia w tym sektorze.

Zadanie 38. (0–2)

W tabeli, w każdym wierszu, podano cechy rolnictwa wspólne dla trzech krajów spośród wymienionych.
Podkreśl w każdym zestawieniu kraj, do którego dana cecha rolnictwa się nie odnosi.

Odpowiedź :

W kolejności od góry należy podkreślić kraje:
– Mongolia
– Kongo
– Japonia

Materiał źródłowy do zadań 39.–40.
W tabeli przedstawiono udział powierzchni upraw wybranych roślin w całkowitej
powierzchni upraw w Polsce w latach 1960–2011.

Zadanie 39. (0–1)

Poniżej przedstawiono przyczyny zmian udziału trzech z wymienionych w tabeli roślin uprawnych w całkowitej powierzchni upraw w Polsce.
Przyporządkuj do każdej z podanych przyczyn roślinę uprawną. Dobierz ją z wymienionych w tabeli. Wpisz literę (A–D), którą oznaczono daną roślinę.

Przyczyny		Roślina uprawna
1.	Zmiana udziału powierzchni upraw tej rośliny w dużym stopniu uzależniona jest od pogłowia koni w Polsce.
2.	Na zmianę udziału powierzchni upraw tej rośliny w ostatnich latach ma wpływ zastosowanie otrzymywanego z niej produktuw przemyśle paliwowym.
3.	Zmiana udziału powierzchni upraw tej rośliny wiąże się m.in. ze zmianami pogłowia trzody chlewnej oraz kondycją przemysłu gorzelniczego w Polsce.

Odpowiedź :

1. B
2. D
3. C

Zadanie 40. (0–2)

Poniżej zawarto informacje odnoszące się do trzech roślin uprawianych w Polsce, wymienionych w tabeli.
Rozpoznaj, do których roślin uprawnych odnoszą się podane w tabeli informacje. Wpisz znak X w odpowiednie komórki tabeli.

Informacja	Żyto	Owies	Ziemniaki	Rzepak
Spośród wymienionych jest to roślina o największych wymaganiach glebowych oraz największej koncentracji upraw na Dolnym Śląsku i Kujawach.
Duża część upraw tej rośliny koncentruje się w rejonach górskich oraz na Podlasiu.
Jest to roślina przemysłowo-pastewno-żywieniowa, której znaczenie spożywcze w ostatnim czasie zmalało.

Odpowiedź :

Rzepak
Owies
Ziemniaki

Zadanie 41. (0–1)

Na fotografii przedstawiono centrum magazynowo-produkcyjne, które powstało na terenach wiejskich w okolicach Poznania.

Główną funkcją wsi jest wytwarzanie żywności i surowców rolniczych. Obecnie w Polsce na wsi obok rolnictwa często rozwija się pozarolnicza działalność gospodarcza, czego ilustracją jest powyższa fotografia.
Podaj dwie korzyści, które mieszkańcy terenów wiejskich mogą odnosić z rozwoju nowych funkcji wsi.
1. ……………………………………………………………………………………………………………………….
2. ……………………………………………………………………………………………………………………….

Odpowiedź :

– poprawa warunków życia mieszkańców w wyniku wzrostu nakładów inwestycyjnych na rozwój wsi, np. rozwój infrastruktury (drogi, kanalizacja, telekomunikacja)
– powstanie nowych miejsc pracy
– wzrost wartości gruntów będących w posiadaniu rolników.

Zadanie 42. (0–1)

W 2007 roku Polska podpisała pakiet 3×20, który zakładał, że do 2020 r. w Polsce 20% energii będzie pochodzić ze źródeł odnawialnych, o 20% zredukowana zostanie emisja CO2 i o 20% zostanie podniesiona efektywność energetyczna kraju. Obecnie polska energetyka zużywa rocznie około 50 mln ton węgla kamiennego i 65 mln ton węgla brunatnego, dla którego ciągle nie ma alternatywy, zwłaszcza że część opartych na węglu bloków energetycznych była lub jest modernizowana.

Na podstawie: K. Różycki, Popiół czy diament, „Angora” nr 48/2013.

Podaj przykład korzyści ekologicznej i gospodarczej, które Polska mogłaby odnieść, gdyby zrealizowała założenia zawarte w pakiecie 3×20.

Korzyść ekologiczna
……………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………….
Korzyść gospodarcza
……………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………….

Odpowiedź :

Korzyść ekologiczna:
Na skutek spalania coraz mniejszych ilości węgla kamiennego i brunatnego
– nastąpiłoby zmniejszenie emisji CO2 i tlenków siarki.
– zmniejszyłoby się zanieczyszczenie powietrza pyłami.

Korzyść gospodarcza:
– Większa efektywność energetyczna pozwoliłaby na zmniejszenie tempa wyczerpywania się krajowych zasobów nieodnawialnych źródeł energii.
– Obniżeniu uległyby koszty rekultywacji obszarów pogórniczych.

Zadanie 43. (0–1)

W tabeli przedstawiono przykładowe wskaźniki rozwoju społeczno-gospodarczego w 2012 r. dla wybranych państw.

Na podstawie analizy danych zawartych w tabeli podaj, który z dwóch wskaźników: HDI czy PKB na 1 mieszkańca, jest bardziej miarodajny w ocenie rozwoju społeczno- gospodarczego państw. Uzasadnij odpowiedź, posługując się przykładami państw wymienionych w tabeli.
……………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………….

Odpowiedź :

– Wskaźnik HDI jest bardziej miarodajny w ocenie rozwoju społeczno-gospodarczego państw niż PKB na jednego mieszkańca, ponieważ w niektórych krajach, pomimo wysokiego PKB na jednego mieszkańca, takich jak Katar i ZEA, standard życia ludności jest niższy.
Świadczą o tym krótka długość życia i krótki czas nauki.
– Wskaźnik HDI jest bardziej miarodajny, jako wieloczynnikowy. Zawiera więcej mierników, które mówią o warunkach życia wszystkich mieszkańców. Największe korzyści z wysokiego PKB w krajach surowcowych, takich jak Katar i ZEA, odnoszą głównie producenci surowców, a ludność danego kraju mniej z tego korzysta.

Zadanie 44. (0–1)

Uszereguj chronologicznie wydarzenia dotyczące przyczyn i przebiegu konfliktu w rejonie Zatoki Perskiej w latach 1990–1991. Wpisz na osi czasu odpowiednie litery.

A. Rada Bezpieczeństwa ONZ przyjęła rezolucje: potępiającą agresję i nakładającą embargo gospodarcze oraz wzywającą wojska irackie do wycofania się z Kuwejtu.
B. Wojska irackie wkroczyły na terytorium Kuwejtu, ogłoszono aneksję Kuwejtu.
C. Powstała koalicja antyiracka, upoważniona przez Radę Bezpieczeństwa do użycia wszelkich dostępnych środków w celu zmuszenia Iraku do przestrzegania rezolucji ONZ.
D. Władze Iraku oskarżyły Kuwejt o bezprawną eksploatację pola naftowego leżącego na granicy iracko-kuwejckiej.
E. Rozpoczęła się operacja „Pustynna Burza”.

Odpowiedź :

D B A C E

Zadanie 45. rozwiąż na podstawie barwnych zdjęć satelitarnych, na których przedstawiono terytorium Kuwejtu (strona IV barwnego materiału źródłowego).

Zadanie 45. (0–1)

Dokończ zdanie – wybierz i zaznacz odpowiedź A albo B oraz jej uzasadnienie spośród odpowiedzi 1–3.
Po ugaszeniu pożarów szybów naftowych, w porównaniu z sytuacją sprzed konfliktu, wartość albedo powierzchni pustyni